Waarom windenergie? Daarom!
De opwarming van de aarde is zichtbaar, waarneembaar en meetbaar. Om dit tegen te gaan, moeten we zo snel mogelijk op een duurzame manier energie produceren. Gelukkig bestaan er wel wat oplossingen voor deze globale uitdaging. Windenergie, bijvoorbeeld!
Van schadelijk tot schoon
Momenteel zitten we volop in een energietransitie: de omschakeling naar een nieuw energiesysteem waarin diverse schone energiebronnen elkaar aanvullen.
Ook andere sectoren zoals transport en verwarming moeten elektrificeren, en dit natuurlijk zo duurzaam mogelijk. Daarvoor werden op wereldniveau doelstellingen afgesproken die Europees, federaal en regionaal worden ingevuld.
Voordelen van windenergie
Onuitputbare bron
Wind is overal en zal er altijd zijn. Inzetten op windenergie vermindert het gebruik van fossiele brandstof zoals gas, olie en uranium die wél eindig zijn.
Schone energie
Goed om weten: er komen – op kleine hoeveelheden tijdens de installatie – zo goed als geen broeikasgassen vrij bij windenergie. Een windturbine verdient die CO2-uitstoot in minder dan zes maanden terug. De volgende 20 jaar zijn dus pure winst voor het milieu!
Geen gezondheidsrisico’s
Windturbines moeten aan strenge regels voldoen waardoor eventuele risico’s en overlast tot een minimum worden beperkt. Veiligheid troef.
Binnenlandse energiebron
Wanneer we inzetten op windenergie, zijn we minder afhankelijk van import uit het buitenland. Zo maakt windenergie ons minder afhankelijk van de invoer van fossiele brandstoffen.
Economische keuze
Wist je dat windenergie de goedkoopste energievorm van allemaal is? Dit is zowel goed nieuws voor onze gezinnen, als voor onze bedrijven!
Betrouwbare technologie
De windsector is een erg innovatieve sector die tegelijkertijd ook erg matuur is. Het beste van beide werelden in de energietransitie.
Werkgelegenheid
In de EU zijn 240.000 tot 300.000 mensen direct of indirect aan de slag in de windsector. Tegen 2030 zouden daar naar schatting nog 68.000 nieuwe banen bij komen. Sterk werk!
Materialen en recyclage
Wat zit er in een windturbine?
Een windturbine bestaat uit beton, staal en – vooral in de wieken – composieten. De 90% staal/beton en 3% koper/aluminium zijn volledig recycleerbaar. De wieken bestaan uit glas- en koolstofvezel, hout en/of polyethyleen (PET) en hars (epoxy) die alle componenten aan elkaar bindt.
Is dat ecologisch?
Windenergie heeft een bijzonder lage ecologische voetafdruk. Binnen zes maanden compenseert een windturbine de totale hoeveelheid energie die nodig is voor zijn productie (het staal van de mast, het maken van de wieken, het transporteren van alle onderdelen…), het onderhoud én de afbraak. Daarna zal een windturbine nog gemakkelijk 20 jaar groene elektriciteit leveren.
En achteraf?
Windturbines zijn ontworpen om minstens 20 jaar lang energie te produceren. Die levensduur kan vaak zelfs nog verlengd worden.
Op het einde van zijn levensduur wordt de windturbine verwijderd en wordt het terrein terug in zijn oorspronkelijke staat hersteld.
Een windturbine kan grotendeels gerecycleerd worden: het staal, de elektronische onderdelen, het beton van de fundatie … Zelfs de wieken! Die zijn meestal gemaakt van composietmateriaal dat kan worden hergebruikt als grondstof, o.m. in de cementindustrie. Ook kunnen wieken een tweede leven krijgen als bijvoorbeeld het afdak van een fietsenstalling, speeltuig …
Vooroordelen over windenergie
Windenergie is variabel, maar in hun totaliteit zijn de Vlaamse windparken niet onregelmatig qua productie. Windturbines draaien tot 95% van de tijd en staan alleen stil voor onderhoud, voor het beperken van eventuele hinder (geluid, slagschaduw, vogels of vleermuizen), bij werken op het elektriciteitsnet of wanneer het volledig windstil is.
Jammer genoeg hebben deze praktijken ooit plaatsgevonden en daardoor blijft dit nieuws hangen, maar ondertussen is daar al jaren een heel streng verbod op. De sector riep in 2021 op tot een algemeen Europees verbod en kijkt er streng op toe dat er geen afgedankte wieken uit Europa naar andere landen worden gestuurd om daar gestort te worden. En tegelijkertijd zet de sector zicht actief in voor het herbruiken, recycleren of terugwinnen van 100% van de wieken.
Hoe werkt een windturbine?
- De wind brengt de wieken van de windturbine in beweging.
- Die beweging gaat via de tandwielkast naar de generator.
- De generator zet de mechanische energie om in elektrische energie.
- Een transformator zet de opgewekte elektriciteit om naar het juiste spanningsniveau.
Windenergie en biodiversiteit
Windenergie en gezondheid
Materialen en recyclage
Fases van een windpark in vlaanderen
Veelgestelde vragen
Windturbines vallen op: ze hebben onderaan een kleine voetafdruk, maar zijn vanwege hun hoogte kenmerkend in elk landschap. Op die manier nemen ze behoorlijk wat visuele ruimte in. Daarom houden we maximaal rekening met de ruimtelijke inpassing van windturbines. Hiervoor kozen de Vlaamse beleidsmakers voor het aansluiten op bv. autowegen, in of nabij havens en industriegebieden en in de tweede plaats – in combinatie met andere activiteiten zoals landbouw of recreatie – in open ruimtegebied waar dit verantwoord kan worden.
De regels en de verdere details hieromtrent zijn gebundeld in de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (VCRO).
Ja! Geloof het of niet: het windaanbod in Vlaanderen/België behoort tot de betere in Europa. Eén windturbine van 4 MW, bijvoorbeeld, produceert al het gemiddelde jaarverbruik van stroom voor zo’n 6.000 gezinnen.
Het is echter een natuurlijk gegeven dat hoe hoger je gaat, hoe sterker en gelijkmatiger het waait. Daarom kiezen we bij het bouwen van nieuwe windturbines voor de maximale hoogte. Een windturbine van 180 m tiphoogte levert twee keer meer elektriciteit dan een exemplaar van 120 m. Als we de lengte van de wieken verdubbelen, verhoogt de productie met een factor 4! Om die reden plaatsen we liefst zo groot mogelijke windturbines.
Op de website van WindEurope kan je zien hoeveel windenergie dagelijks wordt opgewekt in Europa:
Windturbines draaien tot 95% van de tijd en staan alleen stil voor onderhoud, voor het beperken van eventuele hinder (geluid, slagschaduw, vogels of vleermuizen), door ijsvorming op de wieken tijdens de winterprik of wanneer het volledig windstil is. In die periodes is men voor stroomproductie aangewezen op andere bronnen, zoals zonne-energie of klassieke centrales. Gelukkig bestaan er steeds meer vormen van opslag van elektriciteit, zoals batterijen of omzetting naar groene waterstof.
De voorspelbaarheid van de productie van windenergie is de laatste jaren enorm verbeterd, waardoor men tijdig kan kijken welke energiemix er nodig is. Daarom wordt er, naast energiebesparing, ook volop ingezet op vraagsturing: gebruikers worden uitgenodigd om hun stroomverbruik af te stemmen op productiepiekmomenten.
De World Health Organisation publiceerde de ‘Environmental Noise Guidelines for the European Region’. Daarin kijkt de WHO naar de impact van geluid op de gezondheid en doet ze een aantal aanbevelingen over geluid van verschillende bronnen zoals verkeer, treinen, luchtvaart en windturbines. De WHO beveelt aan dat het geluid van een windturbine, gemeten over een hele dag, niet meer bedraagt dan 45 dB Lden. De Vlaamse regelgeving is strenger dan die aanbevelingen van de WHO.
- 120 dB(A): Sirene van een ambulance
- 100 dB(A): Grasmaaier
- 90 dB(A): Vrachtwagen (80 km/u op 15 m afstand)
- 80 dB(A): Klassieke gitaar
- 70 dB(A): Stofzuiger
- 60 dB(A): Normaal gesprek
- 55 dB(A): Geluid gemeten vlak bij een windturbine
- 50 dB(A): Elektrische tandenborstel
- 45 dB(A): Aanbevolen maximale geluid van een windturbine door WHO
- 44 dB(A): Maximaal geluid van een windturbine conform VLAREM, overdag in woongebied
- 40 dB(A): Koelkast
- 39 dB(A): Maximaal geluid van een windturbine conform VLAREM tijdens avond en nacht in woongebied
- 30 dB(A): Gefluister (op 5 m afstand)
Meer informatie: Environmental noise guidelines for the European Region (who.int)
Slagschaduw is de schaduw die ontstaat wanneer de wieken van de windturbine voor de zon draaien. In de wetgeving zijn voorschriften opgenomen om hinder door slagschaduw te beperken. Zo mag een woning jaarlijks niet meer dan 8 uur last hebben van slagschaduw en nooit meer dan 30 minuten per dag.
De windparkuitbater houdt de slagschaduw van elke turbine bij in een logboek. Als het nodig is, wordt een windturbine tijdelijk stilgelegd om aan de norm te voldoen. Elke windturbine kan vanop afstand opgevolgd en bijgestuurd worden. Wieken worden ook uitgerust met een anti-reflecterende laag, waardoor hinder door lichtreflectie wordt vermeden.
Slagschaduw kan als hinderlijk worden ervaren. De meeste uitbaters hebben een infopunt waar buurtbewoners met vragen of problemen terecht kunnen. Mocht je toch last hebben, neem dan contact met hen op.
Zeker! In de strijd tegen klimaatverandering zijn windenergie en natuurbehoud bondgenoten. De natuur in al zijn variëteiten en soorten is immers het eerste slachtoffer van de opwarming van de aarde. Windturbines vermijden de uitstoot van broeikasgassen, veroorzaken geen fijn stof én verbruiken geen (drink)water.
Er worden grote inspanningen gedaan om slachtoffers te vermijden dankzij aangepaste apparatuur. Daarnaast worden er geen windturbines gepland in natuurgebieden én worden trekroutes en broedplaatsen vermeden.
Ondanks de vele maatregelen kan het nog steeds dat er een vogel tegen een windturbine vliegt, maar windturbines veroorzaken weinig vogelslachtoffers in vergelijking met andere door de mens gemaakte structuren zoals gebouwen, voertuigen of gedomesticeerde katten bijvoorbeeld.
Jazeker! Men hoort wel eens dat “het bouwen van een windturbine meer energie kost dan hij kan leveren”. Dat is niet correct. Al binnen zes maanden compenseert een windturbine de totale hoeveelheid energie die nodig is voor zijn productie (het staal van de mast, het maken van de wieken, het transporteren van alle onderdelen …), het onderhoud én de afbraak. Daarna zal een windturbine nog gemakkelijk 20 jaar groene elektriciteit leveren.
Windturbines zijn ontworpen om minstens 20 jaar lang energie te produceren, maar de levensduur kan vaak nog worden verlengd. Op het einde van zijn levensduur wordt de windturbine verwijderd en wordt het terrein terug in zijn oorspronkelijke staat hersteld.
Het overgrote deel van de windturbine kan gerecycleerd worden: het staal, de elektronische onderdelen, het beton van de fundatie enz. De wieken, meestal gemaakt van composietmateriaal, worden opnieuw als grondstof gebruikt, o.m. in de cementindustrie.
Ondertussen worden wieken ontwikkeld die volledig recycleerbaar zijn. Daarnaast zijn er bedrijven op de markt die wieken hergebruiken (bv. in afdaken van fietsenstallingen, speeltuigen) of recyclagetechnieken gebruiken om het materiaal een nieuwe toepassing te geven.
Ja! Elk jaar opnieuw tonen enquêtes van de Vlaamse overheid (VEKA, Provincie West-Vlaanderen) dat een grote meerderheid van de Vlamingen voorstander is van windenergie, ook in hun buurt. Slechts een zeer kleine minderheid is echt tegen windturbines.
Verschillende studies tonen aan dat het belangrijk is dat omwonenden goed geïnformeerd worden. Kennis verhoogt het draagvlak. Daarnaast is het belangrijk dat het beleid rondom windenergie overal objectief wordt uitgedragen. Beleidsverantwoordelijken moeten objectief zijn over windenergie, mee instaan voor een goede informatieverspreiding en initiatieven nemen om het realiseren van windparken te faciliteren.
Meer info: VEKA: Resultaten van uitgevoerd marktonderzoek | Vlaanderen.be
Meer info: Provincie West-Vlaanderen: Provincie voert grootschalig onderzoek uit bij omwonenden windmolenparken | Provincie West-Vlaanderen
De windenergiesector is een belangrijke bron van werkgelegenheid. De hele sector biedt 240.000 tot 300.000 directe en indirecte banen in de EU. De Europese Commissie schat dat er tegen 2030 68.000 nieuwe banen nodig zullen zijn in de windsector (inclusief bouw, diensten en vervoer).
Elektriciteit uit wind of zon is uiteraard afhankelijk van het weer. Een combinatie van wind en zon is erg interessant omdat het vaak waait wanneer er minder zon is en omgekeerd. Niet alleen de hernieuwbare, maar ook de klassieke energiecentrales hebben nood aan back-up om te compenseren voor geplande (onderhoud) en ongeplande uitval. Hoe beter uitgebalanceerd, hoe minder back-up het energiesysteem nodig heeft.
Om altijd genoeg elektriciteit te hebben, moeten we onder andere meer capaciteit installeren, sterker inzetten op verbindingen met de buurlanden, opslag van elektriciteit (in bijvoorbeeld batterijen) en de vraag flexibel aanpassen aan het aanbod.
Educatief Aanbod
Kennis van windenergie is belangrijk voor kinderen omdat het hen bewust maakt van duurzame en milieuvriendelijke energiebronnen. Het stimuleert hun nieuwsgierigheid en wetenschappelijk denken door basisprincipes van natuurkunde te introduceren. Kinderen leren ook de waarde van technologie en innovatie bij het aanpakken van klimaatverandering.
Meer wind, meer energie!
Windturbines zetten de bewegingsenergie van de wind om in elektriciteit. De hoeveelheid energie die een windturbine kan opwekken, hangt af van verschillende factoren, maar de windsnelheid is een van de belangrijkste. Dit komt omdat de energie die beschikbaar is in de wind toeneemt met de derde macht van de windsnelheid. Dit betekent dat als de windsnelheid verdubbelt, de beschikbare energie met een factor van acht toeneemt!